حوادث ناشی از کار

هر ساله میلیون ها حادثه ناشی از کار در دنیا اتفاق می ‌افتد. برخی از این حوادث باعث مرگ و برخی دیگر موجب از کار افتادگی دائم و موقت می گردند. در اغلب موارد حوادث ناشی از کار موجب از کار افتادگی موقت شده که ممکن است ماه ‌ها دوام یابد. حوادث ناشی از کار سبب ناراحتی افراد و زیان ‌های اجتماعی و اقتصادی می ‌گردد. به این جهت جلوگیری از آن ‌ها وظیفه ‌ای مهم و اساسی است.  این حوادث می تواند ضربه ‌ها، انفجارها، سقوط ‌ها، برخورد با ماشین ‌آلات، مواد شیمیایی خطرناک، آتش ‌سوزی با دیگر عوامل ایمنی را شامل شود. وقوع ضربه ‌ها یا فشارها به افراد می ‌تواند منجر به آسیب ‌های جسمانی جدی گردد. این حوادث ممکن است در نتیجه سقوط اجسام، تصادفات وسایل نقلیه در محیط کار یا برخورد با ماشین ‌آلات و تجهیزات اتفاق بیفتد.

ضرر و زیان های حوادث

بروز هر حادثه حتی خیلی کوچک، زیان هایی دارد که به دو گروه زیان‌ های مستقیم و زیان‌ های غیر مستقیم طبقه‌ بندی می ‌شوند:

زیان ‌های مستقیم

• خسارت ناشی از کار به علت حادثه
• هزینه‌ های مربوط به مصدوم به بیمارستان و درمان او
• پرداخت غرامت از کار افتادگی موقت یا دائم و یا مرگ کارگر

زیان ‌های غیر مستقیم

• اتلاف وقت در اثر کار نکردن کارگر حادثه دیده
• اتلاف وقت به وسیله سایر کارگران در اثر ترس از بروز حادثه و کمک به کارگر مصدوم
• اتلاف وقت به دلیل جویا شدن علت وقوع حادثه به وسیله بازرسی کار
• اتلاف وقت به علت بحث و گفتگو پس از حادثه درباره‌ آن به وسیله کارگران
• هزینه آموزش کارگر جدید به جای کارگر مصدوم
• کاهش میزان تولید به علت خرابی دستگاه و اتلاف مواد

حوادث می توانند زیان های مالی، اقتصادی، اجتماعی، انسانی و محیطی را ایجاد کنند. زیان ‌های حوادث به ویژه در صورتی که اقدامات پیشگیری و مدیریت ایمنی صورت نگیرد، می ‌توانند بسیار جدی باشند. آسیب به سلامت و جان افراد، از جمله مصدومیت‌ ها و فوت و ایجاد مشکلات جسمانی و روانی برای افراد از زیان های انسانی است همچنین، خسارت به تجهیزات و وسایل مالی، از جمله خودروها، ساختمان ‌ها و تجهیزات صنعتی از زیان های مالی و اقتصادی بوده و آلودگی هوا، آب و خاک و اثرات ناشی از حوادث هسته‌ ای یا حوادث صنعتی بزرگ از زیان های محیطی است. برای کاهش این زیان ها، مدیریت ایمنی، آموزش ‌های ایمنی، طراحی و توسعه سیستم‌ های ایمنی و اقدامات اضطراری و پاسخ به حوادث بسیار حیاتی هستند. همچنین، ایجاد فرهنگ ایمنی در سازمان ها نیز می تواند در کاهش زیان ‌های حوادث تأثیرگذار باشد.

علل حوادث

به طور کلی حوادث ناشی از کار، علت واحدی نداشته و معلول علل فنی و انسانی هستند که به شرح زیر تقسیم‌ بندی می ‌شوند:

• علل مستقیم: منظور از علل مستقیم عبارت از عللی است که در به وجود آوردن حادثه سهم اصلی را دارد و به دو دسته، اعمال ناایمن و شرایط ناایمن تقسیم می‌شوند.

اعمال ناایمن

اعمال ناایمن در محیط کار یا زندگی روزمره می ‌تواند به حوادث و مخاطرات منجر شود. افراد، مسئولیت دارند که اقدامات ایمنی را رعایت کرده و از اعمال ناایمن خودداری کنند. در زیر، برخی از اعمال ناایمن رایج ذکر شده‌ است:

• توجه نکردن به علایم و هشدارهای ایمنی
• عدم استفاده از وسایل ایمنی
• انجام کارهای خطرناک مانند شوخی کردن در محیط کار
• عدم اسقاط از امکانات موجود
• دخالت از کار دیگران
• عدم رعایت اصول بلندکردن بار
• بلندکردن بارهای سنگین
• قرار دادن ابزار تیز و برنده در جیب لباس کار

شرایط ناایمن

• در دسترس نبودن وسایل ایمنی
• بی نظمی در محیط کار
• برطرف نکردن شرایط خطرناک
• عدم وجود وسایل سالم
• لغزنده بودن کف کارگاه
• علل غیر مستقیم : این علل مستقیماً سبب بوجود آمدن حادثه نگردیده، بلکه در صورت وجود علل مستقیم شانس به وجود آمدن حادثه را بیشتر می ‌کنند. سرپرستی کارگاه، شرایط روحی، روانی و جسمانی کارکنان از عوامل غیر مستقیم بروز حادثه هستند.

نکات ایمنی در رابطه با حوادث

توجه به نکات ایمنی در محیط کار و زندگی روزمره می ‌تواند به پیشگیری از حوادث و حفظ سلامت فردی و اجتماعی کمک کند. سعی کنید در هر صنعت یا فعالیت، از تجهیزات ایمنی مناسب استفاده کنید؛ اعم از کلاه ایمنی، کفش ایمنی، عینک و سایر وسایل محافظ و همچنین می توان با دریافت آموزش‌ های ایمنی مرتبط با حوزه کاری یا فعالیت‌ های روزمره در شناسایی و پیشگیری از حوادث کمک کرد. قوی بودن در مدیریت استرس و فشار زندگی و کار می‌ تواند به پیشگیری از حوادث مرتبط با اشتباهات ناشی از کم توجهی کمک کند در حقیقت، نظم در محیط کار و منازل و آشنایی با استفاده صحیح از ابزارها و تجهیزات کاری می تواند از بروز حوادث جلوگیری کند. در صورت استفاده از مواد شیمیایی، از ابزارها و تجهیزات مربوط به آن استفاده شود و همچنین برنامه ‌ریزی برای کاهش آسیب‌ پذیری و اجتناب از محل ‌ها و فعالیت ‌های خطرناک از اهمیت بالایی برخوردار است؛ قابل ذکر است که شستن دست ‌ها به صورت منظم می ‌تواند از انتقال عفونت ‌ها و بیماری‌ ها ممانعت کند. پیشگیری از حوادث نیازمند همکاری همه افراد در محیط کار و جامعه بوده که ایجاد فرهنگ ایمنی، آگاهی کارکنان و اعضای جامعه و اجرای مناسب اقدامات ایمنی می ‌تواند در حفظ سلامت و کاهش احتمال حوادث، تأثیرگذار باشد.

دیه ناشی از حوادث کار چگونه محاسبه می ‌شود؟

برحسب قوانین کشور، اگر کسی به‌ صورت عمدی یا ناخواسته به سلامت، جان و یا مال افراد آسیب وارد کرد، باید جریمه ناشی از آن عمل را بپردازد. به همین دلیل اگر بر اثر اشتباهات کارفرما، کارگر و یا کارمند دچار آسیب شود بر اساس قانون، فرد حادثه دیده باید دیه دریافت کند. تعیین این میزان از دیه توسط پزشک قانونی مشخص شده و رای نهایی نیز توسط قاضی دادگاه اعلام خواهد شد. مبلغ دیه با توجه به مبلغ اعلام‌ شده توسط قوه قضاییه در هر سال معین خواهد شد و البته مبلغ آن در ماه های حرام و غیرحرام متفاوت خواهد بود. البته در برخی مواقع کارفرما علاوه بر دیه، باید جرائم دیگری نیز بپردازد. مثلا پرداخت خسارت به سازمان تامین اجتماعی بابت مستمری، جزو این موارد است. در صورت وقوع قطع عضو یا برخی آسیب های جدی، محاسبه دیه نیز سخت ‌تر خواهد شد و کارشناسان اداره کار، پزشکی قانونی و در نهایت قاضی قوه قضاییه میزان دیه را به ‌صورت دقیق ‌تر اعلام خواهند کرد.

نتیجه گیری

در نتیجه مدیریت ایمنی، اجرای استانداردهای ایمنی حرفه‌ ای، آموزش مناسب، استفاده از تجهیزات حفاظتی و ایجاد فرهنگ ایمنی در محیط کار می تواند به کاهش حوادث ناشی از کار کمک کند همچنین برای کاهش حادثه ‌ها و افزایش ایمنی در محیط کار، اجرای دقیق سیاست ‌ها و دستورالعمل ‌های ایمنی، آموزش منظم به کارکنان و برنامه‌ های بازرسی و نظارت مداوم ضروری است.